Tagong-yaman ng pamilyang Marcos

Ayon sa Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas, tinuturing na tagong yaman ng pamilyang Marcos ang anumang pagma-may-ari na lampas sa halagang idineklara nila Ferdinand at Imelda Marcos sa kanilang Pahayag ng mga Pag-aari, Liabilidad, at Kabuuang Yaman^[1] nung panahon ng pagkapangulo ni Ferdinand Marcos mula 1965 hanggang 1986. ^[2][3]

Tinatantiyang mula US $ 5 bilyon hanggang 13 bilyon^{[4](pp634-635)[5](p27)} ang halagang nakuha ng mga Marcos sa loob pa lamang sa mga huling taon ng administrasyong Marcos. Walang tukoy na numero para sa kabuoang halaga ng tagong yaman na ito sa buong 21 taon ng pamamahala ni Marcos, ngunit sa tantiya ng ekonomistang si Jesus Estanislao ay maaaring umabot ang halaga nito hanggang US $ 30 bilyon.^[6](p175) Ang suweldo ni Marcos bilang Presidente ay umaabot lamang sa US$13,500.00.^[1]

Ayon sa Korte Suprema, ang halagang ito ay dapat mabawi at maisauli sa gobyerno, o di kaya'y maipamahagi sa mga biktima ng mga paglabag sa karapatang pantao noong panahon ng rehimeng Marcos.

Maraming iba ibang kataga ang ginamit na ng mga awtoridad at institusyon para tukuyin ang yamang ito ng mga Marcos. Kasama na dito ang mga katagang "tagong-yaman" (hidden wealth), "nakaw na yaman" (ill-gotten o stolen wealth), o sinamsam na yaman.^[1]

Kasama sa yaman na ito ang: iba-ibang mga lupain sa Pilipinas at sa ibang bansa, lalo na sa Estados Unidos; mga koleksyon ng alahas at likhang sining; mga sapi at iba pang mga seguro; mga bank account sa Pilipinas at sa ibang bansa, lalo na sa mga bansang Suwisa, Estados Unidos, Singapore, at British Virgin Islands;^[7][8] at mga aktwal na salapi. Kabilang sa mga sinasabing napagkunan ng yaman ng mga Marcos ay: ang paglihis ng tulong pang-ekonomiyang mula sa ibang mga bansa; tulong pangmilitar ng Pamahalaang US (kasama ang malaking pondong na nagsilbing "gantimpala" ni Marcos para sa pagpapadala ng ilang mga tropang Pilipino sa Vietnam); at mga kickback mula sa mga kontrata sa mga gawaing pambayan sa dalawang dekadang panuntunan ni Marcos.

Bahagi ng yamang ito ay nabawi na sa iba`t ibang mga kaso sa korte. Sa ilang kaso ay ibinalik ito sa gobyerno ng Pilipinas, at sa ilang kaso naman ay iginawad ito bilang raparasyon sa mga biktima ng pag-abuso sa karapatang pantao sa ilalim ng pagkapangulo ni Marcos. Ang ilan naman ay nabawi ng gobyerno ng Pilipinas sa pamamagitan ng mga pakikipag-ayos at kompromiso - sa mismong pamilyang Marcos man o sa kanilang mga kalugayop o "crony."^[9] Ilan sa mga kasong ihinabla ng gobyerno para mabawi ang yamang ito ay dinispatsa ng mga korte dahil sa mga teknikalidad tulad ng pagkakamali sa proseso ng paghain ng kaso, at teknikal na problema sa mga dokumentong iprinisenta bilang ebidensya.^[10] Hindi matukoy ang halaga na hindi mabawi^[5] dahil hindi pa rin matukoy ang buong halaga ng tagong-yaman ng mga Marcos.^[2]

1. ↑ ^{1.0 1.1 1.2} . Teksto
2. ↑ ^{2.0 2.1} Davies, Nick. "The $10bn question: what happened to the Marcos millions?". The Guardian.
3. ↑ Tiongson-Mayrina, Karen and GMA News Research.September 21, 2017. The Supreme Court’s rulings on the Marcoses’ ill-gotten wealth. https://www.gmanetwork.com/news/news/specialreports/626576/the-supreme-court-s-rulings-on-the-marcoses-ill-gotten-wealth/story/
4. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang USHouseCommitteeonForeignAffairsNovember71985); $2
5. ↑ ^{5.0 5.1} Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang Romero2008PoliticalEconomy); $2
6. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang Fischer2019); $2
7. ↑ Manapat, Ricardo (1991). Some are smarter than others : the history of Marcos' crony capitalism. Aletheia Publications. ISBN 978-9719128700. OCLC 28428684.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
8. ↑ Research, Inquirer (2017-09-17). "Where Marcos stashed multibillion loot". The Philippine Daily Inquirer (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2017-09-17. Nakuha noong 2020-06-23.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
9. ↑ Through the Years, PCGG at 30: Recovering Integrity –A Milestone Report. Manila: Republic of the Philippines Presidential Commission on Good Government. 2016.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
10. ↑ "VERA FILES FACT CHECK: Bongbong Marcos falsely claims martial law horrors fabricated". Vera Files.